29 اسفند ، روز ملی شدن صنعت نفت ایران

روز 29 اسفند هرسال در تقویم شمسی ایران با مناسبت روز ملی شدن صنعت نفت همراه گردیده است و یاد آور تصویب قانون ملی شدن نفت و نقطه عطف تاریخ مبارزات ملت ایران در تاریخ 29 اسفند سال 1329 هجری شمسی است.

پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت ایران در تاریخ 17 اسفند سال 1329 شمسی توسط کمیسیون نفت مجلس شورای ملی به صحن عمومی مجلس ارایه و 7 روز بعد درمجلس شورای ملی تصویب گردید. سرانجام با تایید مجلس سنا در روز 29 اسفند 1329 ، صنعت نفت ایران ملی شد.

این روز ازجمله روزهای تعطیل رسمی تقویم ایران بوده ودر سالهای عادی (غیر کبیسه) شمسی مصادف با 20 Marh میلادی ودر سالهای کبیسه شمسی مصادف با 19 March میلادی است. برای آگاهی ازاینکه 29 اسفند امسال چندشنبه خواهد بود و به تقویم میلادی و قمری چندمه ، میتوانیدبه بخش تبدیل تاریخ سایت تبدیل یاب مراجعه نمایید.

مرور وقایع تاریخی ملی شدن نفت

درسال ۱۲۸۱ مظفرالدین شاه قاجار قراردادی رابا ویلیام ناکس دارسی منعقد کرد که به موجب آن تمام امتیاز مرتبط باکشف و استخراج و بهره براداری و فروش نفت نواحی جنوب ایران به مدت ۶۰ سال به دارسی انگلیسی واگذار میگردید.
رضاشاه در سال ۱۳۱۲ قرارداد دارسی راپایان میدهد اما همچنان دولت ایران نمیتواند مالکیت منابع نفتی خود را دراختیار بگیرد و بافشار سیاسی و نظامی بریتانیا واداربه پذیرش قرارداد دیگری درهمان سال میشودکه به موجب این قرارداد شرکت نفت ایران و انگلیس میتوانست همچنان برای مدت 60 سال به اکتشاف و استخراج و فروش منابع نفتی ایران بپردازد ، بدون اینکه هیچ الزامی به ارائه صورت عملکردبه دولت ایران داشته باشد.

انعقاد این قراداد مخالفت ها و اعتراض های شدیدی ازسوی برخی ازنمایندگان، سران و افراد آگاه اجتماع را درپی داشت.
پس از رضا شاه و باروی کار آمدن مجلس شانزدهم در روز 19 آذر 1329 گزارش کمیسیون نفت به وسیله حسین مکی، مخبر کمیسیون درمجلس شورای ملی، قرائت مي شود.

محمد مصدق و نمایندگان جبهه ملی درمجلس شورای ملی در دی ماه 1329 رسما طرح ملی شدن نفت را مطرح کردند.به دعوت آیت الله کاشانی و جبهه ملی تظاهرات گسترده ای درتهران و درحمایت ازطرح ملی شدن نفت برگزار شد.

رزم آرا که مخالف ملی شدن نفت بودبا اوج گیری تحرکات جنبش ملی، فشار خودرا بر مبارزین و مطبوعات دراواخر دی 1329 بیشتر نمود و لذا دکتر فاطمی و چند تن از روز نامه نگاران دستگیر و زندانی شدند.

پس ازملاقات سید مجتبی نواب صفوی باآیت اله کاشانی ، نواب صفوی باانتشار بیانیه شدید اللحن ضمن یادآوری ترور عبد الحسین هژیر ( وزیر دربار در سال 1328 )به رژیم پهلوی هشدار داد تا مقابل مردم نایستد.

دولت باهماهنگی دربار و رزم آرا و باهدف جلوگیری ازتصویب طرح ملی شدن نفت مصمم شد لایحه قرارداد الحاقی راازمجلس بازپس گیرد و بدین ترتیب تقابل نهضت ملی با رزم آرابه اوج خود رسید.

با پافشاری رزم آرا بر مخالفت با ملی شدن نفت و پس ازبیان اظهارت تند درمخالفت کامل و قاطع با ملی شدن نفت ، دکتر مصدق قطع مذاکره با دولت رااعلام نمود و ملی شدن نفت دردستور کار کمیسیون نفت قرار گرفت.

مخالفت های شدید رزم آرا سبب شد تادر روز 16 اسفند درمسجد سلطانی وبه دست خلیل طهماسبی از اعضای شاخص فداییان اسلام ترور شود (گرچه درمورد قاتل رزم آرا ابهاماتی وجود دارد). پس ازترور رزم آرا ودر روز 17 اسفند 1329 کمیسیون نفت به اتفاق آرا اصل ملی شدن نفت درسراسر ایران راتصویب کرد و طرح ملی شدن نفت بانام سعادت ملت ایران در روز 24 اسفند توسط مجلس شورا ودر روز 29 اسفند توسط مجلس سنا به تصویب رسید و نقطه عطف تاریخ مبارزات ملت ایران گردید.